თუ დედამიწაზე 2.6 მილიარდ ადამიანს ერთი და იგივე დაავადება სჭირს, ლოგიკურია, რომ მისი სიმპტომების შესახებ ბევრი რამ უნდა ვიცოდეთ. სამწუხაროდ, როცა საქმე შფოთვასა და პანიკის შეტევებს ეხება, ეს დებულება სინამდვილეს არ შეესაბამება.
შფოთვა ცუდად ჟღერს, თუმცა ის უსარგებლო სულაც არაა. ტვინს აქვს უნარი, რომ როცა საფრთხეს გრძნობს, ორგანიზმში მობილიზების პროცესები დაიწყოს. საშიშროებაზე რეაგირებას ტვინის ორი ნაწილი, ქერქი და ამიგდალა ახდენს.
ამიგდალა ისეთ ადამიანურ ემოციებზეა პასუხისმგებელი, როგორებიცაა: შიში, სიბრაზე, დანაშაულის შეგრძნება და ეჭვი. შიში, რომელსაც სიბნელეში უცხო ადამიანის გამოჩენისას გრძნობთ და შიში, რომელიც საშინელებათა ფილმის ყურებისას გიპყობთ, ერთსა და იმავე განგაშს იწვევს ამიგდალაში და ეს 20 მილიწამში ხდება. მერე კი ტვინის ქერქი წყვეტს, საჭიროა რეაგირება თუ სირენები უნდა გამოირთოს. თუმცა სისტემა საათივით გამართულად არ მუშაობს. ხანდახან ტვინის ქერქს მყისიერი და არამყისიერი საფრთხეების გარჩევა უჭირს: კარის სახელურები მიკრობებით სავსეა, რა ვიცით, რომ რომელიმე მათგანი მომაკვდინებელი არაა? რა გარანტია არსებობს, რომ ქუჩაში გასვლისას რამე არ დაგვეჯახება? ლიფტი საშიშია თუ არა?
შფოთვას შეუძლია ადამიანის სხეულსა და გონებას ისე მოედოს, რომ ყოველდღიურობის ყველა ნაწილში შექმნას პრობლემები.
როგორ მივხვდეთ, რომ უბრალოდ “გულთან კი არ მიგვაქვს ყველაფერი”, არამედ დახმარება გვჭირდება?
1. გარემოსგან მუდმივად გრძნობთ ზეწოლას
ყველას გვეშინია რაღაცის. ნორმალურია, რომ ეპიდემიის დროს ცუდად გახდომის გეშინოდეთ, კბილის ექიმთან წასვლა გესიკვდილებოდეთ, ან ხალხმრავალ ოთახში დიდხანს ვერ ჩერდებოდეთ, თუმცა თუ ამ საკითხებზე ფიქრს თქვენი მთელი ენერგია მიაქვს, ეს უკვე სხვა საქმეა.
როცა ემოციებზე კონტროლს ვკარგავთ, შფოთვა პანიკის შეტევის ფორმას იღებს. პანიკის შეტევის დროს ადამიანს გული უჩქარდება, თავბრუ ეხვევა და სუნთქვა უჭირს.
“გულის აჩქარება, რომელსაც ავარიის ასაცილებლად სწრაფად დამუხრუჭებისას ვგრძნობთ, პანიკის შეტევის ერთ-ერთი ფორმაა, – ამბობს ფსიქოლოგი ან-მარი ალბანო, – თუმცა ადამიანები, რომლებიც შფოთვით იტანჯებიან, იმავე ეფექტს ოფისში ან წვეულებაზე შესვლის დროს განიცდიან”.
2. თქვენს ტვინთან ლოგიკური არგუმენტები არ ჭრის
მშფოთვარე ტვინი, ისევე როგორც ჩვეულებრივ რეჟიმში მომუშავე ტვინი, მუდმივად რაღაც ახალს სწავლობს. პრობლემა ისაა, რომ ხანდახან შფოთვის დროს არასწორ რამეს ვსწავლობთ, მერე კი საკუთარი თავის გადარწმუნება ძალიან გვიჭირს. თუ დაიჯერებთ, რომ წვეულებაზე შესვლისას ყველა ადამიანი თქვენს გარეგნობას აკრიტიკებს, მოგვიანებით ეს მღელვარება სამსახურში მისვლაზეც გავრცელდება, ცოტა ხანში კი – გარეთ გასვლაზეც. ზოგ შემთხვევაში, მაგალითად ობსესიურ-კომპულსიური დარღვევის დროს (OCD) ერთი განცალკევებული შემთხვევაც კი საკმარისია იმისთვის, რომ ახალი შიში გაგიჩნდეთ.
3. შიშის გამო გარკვეულ სიტუაციებს ერიდებით
შეიძლება გეშინოდეთ კარუსელების და მათ თავს არიდებდეთ, – ეს თქვენს ცხოვრებაში ბევრს არაფერს შეცვლის, მაგრამ თუ სამედიცინო გამოკვლევაზე ამბობთ უარს მოსალოდნელი პასუხების გამო, ეს უკვე პრობლემაა.
ადამიანები, რომლებსაც ფრენის ეშინიათ, ხშირად მხოლოდ იმ ადგილებს სტუმრობენ, სადაც მანქანით შეუძლიათ მისვლა. მათ დიდ ოცნებებზე უწევთ უარის თქმა, რადგან შფოთვა ახალი გამოცდილების მიღებაში ხელს უშლით.
4. შფოთვა ცხოვრებას გიფუჭებთ
ადამიანებს, რომლებსაც OCD სჭირთ, სახლიდან გამოღწევა უჭირთ, რადგან საათობით ასწორებენ საწოლს იდეალურ მდგომარეობამდე. მათ ხანდახან სამსახურის საქმე უფუჭდებათ, რადგან საკუთარ თავს მიუღწეველ სტანდარტებს უწესებენ. სოციალურ სიტუაციებში მღელვარების გამო ისინი თავს არიდებენ თავყრილობებს და ხანდახან მენტალური სიმპტომებს ფიზიკურადაც კი განიცდიან. დაგეგმილი თარიღის მოახლოებისას, სტკივდებათ თავი, უწევთ სიცხე და ასე შემდეგ.
მიშლის თუ არა შფოთვა ხელს ცხოვრებაში? – მთავარი კითხვა, რომელიც საკუთარ თავს ასეთ დროს უნდა დაუსვათ, სწორედ ესაა.
შფოთვა განკურნებადია და მისგან გათავისუფლებას მედიკამენტები სულაც არ სჭირდება. პანიკის შეტევების გასაქრობად უამრავი ტექნიკა არსებობს (სუნთქვა, გაცნობიერება, შიშის გარდაქმნა სხვა ფაქტორებად და ასე შემდეგ). გახსოვდეთ, არავინ ცხოვრობს შიშების გარეშე. ღელვა ადამიანის ბუნების ნაწილია, თუმცა მას ცხოვრების გაფუჭების უფლება არ უნდა მისცეთ.
თუ ამ ნიშნებში თქვენი თავი ამოიცანით, მოუსმინეთ ფსიქოლოგების რეკომენდაციებს, რომელთა გათვალისწინებაც მდგომარეობას შეგიმსუბუქებთ.
წყარო:On.ge
კომენტარები